Aangereden kat

DE AANGEREDEN KAT, STERKER DAN U DENKT.
Paula Hendriks, dierenarts te Schagen.

In de dagelijkse praktijk van onze dierenkliniek te Schagen, worden we meerdere malen per week geconfronteerd met kat die na een aanrijding met spoed binnengebracht wordt. In ons eerste onderzoek definiëren we de ernst van de shock en, afhankelijk van de bevindingen, gaan we over op een gerichte behandeling van de symptomen. Hiervoor controleren we Slijmvliezen, Pols en de Ademhaling.

Slijmvliezen
Bij de kat wordt voor de slijm-vliesbeoordeling vooral gelet op de kleur van de tong. In het geval van een shock zijn de slijmvliezen te bleek. Dit kan het gevolg zijn van pijn (de 'shock' c.q. 'schok' van het ongeluk), een verkeerde ver-deling van de hoeveelheid bloed in het lichaam of over-matig bloedverlies. Deze laat-ste oorzaak kan uitwendig zijn, maar verbloeding kan ook inwendig optreden door scheuring van de milt, de lever of van grote vaten. Met behulp van een naald en een spuit (punctie) kan op eenvoudige wijze vrij bloed in de buik- of borstholte worden aange-toond. Deze complicatie ver-eist uiteraard snel chirurgisch ingrijpen. Wanneer de slijm-vliezen blauw verkleuren, is dit een aanwijzing voor een tekort aan circulerend zuur-stof.

EEN RONTGEN FOTO OF ECHO BEVESTIGT DE DIAGNOSE


Ademhaling

De ademhaling van een aange-reden kat is vaak snel en oppervlakkig. Speciale aan-dacht moet geschonken wor-den aan de mogelijkheid van een gescheurd middenrif. Door de klap van het ongeluk en de druk die hierbij in het lichaam wordt opgebouwd, kan het middenrif namelijk scheuren. Buikorganen kun-nen door het verbreken van de scheidingswand tussen borst -en buikholte in de borstholte terechtkomen, waardoor het dier ernstig benauwd wordt. De ademhaling zal dan niet alleen oppervlakkig, maar vooral ook pendelend zijn, waarbij je de borst- en buik-wand in tegengestelde richting ziet bewegen tijdens de adem-haling. Een röntgenfoto of echo bevestigt de diagnose. Uiteindelijk is chirurgische correctie nodig, maar in eerste instantie wordt gestreefd naar het stabiliseren van het aange-reden dier door middel van enkele dagen hokrust.

Lucht in de borstholte
Bij het spoedprotocol wordt ook rekening gehouden met de mogelijkheid van vrije lucht in de borst holte(tensie)pneu-mothorax. Bij een auto ongeluk is er meestal sprake van een gesloten pneumothorax. Dat wil zeggen dat er geen ver-binding is tussen de borstwand naar buiten toe, waardoor de lucht die in de horstholte vrijkomt, er niet meer uit kan. Door een scheur in bijvoor-beeld een vertakking van de luchtpijp ontstaat een soort ventielwerking, waarbij er wel lucht aangevoerd, maar niet afgevoerd wordt het dier blaast zichzelf op. Het gevolg hiervan is een tensie (span-nings) pneumo (lucht) thorax (borstholte). Dit levensbedrei-gende probleem is door middel van gedegen lichamelijk onderzoek, eventueel onder-steund door een röntgenfoto, eenvoudig vast te stellen. Het dient onmiddellijk behandeld te worden door ontluchting van de borstholte. Hiervoor wordt een naald geprikt boven in de achtste tussenrib ruimte bij het staande of het liggende dier (een ernstig benauwd dier wil vaak niet meer gaan lig-gen, maar houdt zich met alle resterende kracht in borst -buikhouding om zoveel moge-lijk ontplooiing van de longen te waarborgen). Onze ervaring is dat bij de meeste aangereden katten de verwondingen zich concentreren op de kop en het achterstel. Kaak- en bekken-fracturen, in diverse variaties van ernst, staan boven aan de lijst.

Hersenzwelling
Bij sommige dieren worden geen fracturen of andere dui-delijk zichtbare verwondingen gevonden, maar treedt wel een levensbedreigende drukverhoging op in de hersenen ('her-senzwelling'), waardoor de dieren de eerste 24 tot 48 uur na het ongeluk stuiterend door bun hok gaan. Zo'n dier leg-gen we dan voorzichtig in een hok dat bekleed is met zachte dekens om verdere beschadi-gingen aan het lichaam door de wilde ongecontroleerde bewegingen te voorkomen. Daarna wachten we af. Het is afschuwelijk om te zien, maar zeker de moeite waard om het in ieder geval 24 tot 48 uur aan te kijken, omdat de verbetering in die tijd spectaculair kan zijn: van totaal geen pupilre-flex, niet aanspreekbaar zijn, salto`s makend en stuiterend onder het slaken van ondefi-nieerbare kreten, naar rustig liggen en weer contact willen maken. Wanneer een dergelij-ke patiënt door de kritieke fase heen is, volgt nog een lange revalidatieperiode. Hierbij is het vooral opvallend dat ze zich aanvankelijk slecht in evenwicht houden; ze hebben de neiging om op de kant te vallen die door de auto geraakt is (vaak herkenbaar aan bloedingen in de oogslijm-vliezen). Maar met geduld, fysiotherapie en tijd zien wij de meeste dieren die wij de eerste 48 uur weten te stabili-seren, weer helemaal herstel-len.

Kaakfracturen
Zoals gezegd, komen kaak-fracturen in vele variaties voor. Soms betreft het slechts een simpele fractuur in de mid-denlijn van de onderkaak, die vaak niet eens chirurgisch her-steld hoeft te worden of slechts een metalen draad (cerclage) behoeft. Een andere keer is het een gecompliceerde meervoudige kaakfractuur met een verschuiving van bot-delen ten opzichte van elkaar. Deze beschadigingen zijn zel-den levensbedreigend en ge-nezen na chirurgie veelal voor-spoedig.

Bekkenfracturen
Problemen in de achterhand zien wij in onze kliniek vooral in de vorm van bekkenfractu-ren. Katten doen ons vaak ver-steld staan door hun enorme herstelvermogen en veer-kracht. Indien een dier met een ernstig gecompliceerde bek-kenfractuur geen ontlasting -en urineproblemen heeft en je waarborgt 6 weken hokrust, dan lopen ze daarna weer alsof er nooit iets gebeurd is.

Reflexen
Grotere problemen zijn proble-men in het achterste gebied waardoor totale of gedeeltelij-ke verlamming van de achter-hand optreedt. De 'R' van het SPAR protocol staat voor Reflexen. Het is essentieel om die zowel voor als achter zorg-vuldig te controleren bij een aangereden kat.
De meeste reflex problemen zullen zich bij het dier op de achter-hand concentreren. Het is heel belangrijk om te denken aan de mogelijkheid van shock van het ruggenmerg (spinale shock): een tijdelijke functie-stoornis van het ruggenmerg die gekenmerkt door het ont-breken van reflexen (areflexie), spiersponning (atonie) en gevoel (anesthesie) in het gebied achter de beschadiging van hot ruggenmerg. In dit geval is het essentieel om in ieder geval 6 uur af te wach-ten. Deze tijd heeft een spinale shock nodig om zich ten goede te keren. Treedt er echter geen verbetering op, dan moet sterk rekening worden gehouden met de mogelijkheid van een zich naar voren en naar achte-ren toe uitbreidende beschadi-ging van het ruggenmerg.
Een röntgenfoto waarop niets afwijkends te zien is, garan-deert niet dat er geen verschui-ving van de ruggenwervels was ten tijde van het ongeluk. Als er nog 48 uur nog steeds geen bewuste pijnbeleving (anesthesie) is, dan is de prog-nose slecht. Als je urine- en ontlastingsafvoer kunt waar-borgen, is het zeker de moeite waard om met behulp van een fysiotherapeut te kijken of je functieherstel kunt krijgen. Verder kan prednison behulp-zoom zijn en soms is specialis-tische chirurgie noodzakelijk. Regelmatig voorkomende complicaties bij verwondingen aan de achterhand zijn blaas-scheuring en blaasverlam-ming, complicaties die bij een aangereden kat altijd zorg-vuldig gecontroleerd moeten worden.

Enorme veerkracht
Jammer genoeg worden katten soms pas uren na een ongeluk gevonden en bij ons binnenge-bracht. De dieren zijn dan vaak ernstig onderkoeld, een aspect waar ook zeker niet aan voorbijgegaan mag worden.
Niet te meten temperaturen (lager dan 320C) zijn zeker geen zeld-zaamheid: opwarmen is dan uiteraard van levensbelang. Wij gebruiken hiervoor een `snuggle safe', een bordvormi-ge plaat die na opwarmen in de magnetron 12 uur zijn warmte!behoudt. Soms wordt een kat binnengebracht en weet de eigenaar niet precies wat er gebeurd is. 'Klapsigaren'. Ofte wel uit elkaar gespatte nagels, zijn indicatief voor een auto-onge-luk. Katten worden na een auto-ongeluk soms in de meest erbarmelijke toestand aangeboden: half in coma, benauwd, ernstig onderkoeld, verlamd, ongeremd door her-senverschijnselen. Het lukt niet altijd - soms ga je een verboren strijd aan - maar heel vaak blijkt bij katten het onmo-gelijke mogelijk.
De veerkracht van deze dieren is nauwelijks in te schatten.